De kracht van muziek; verslag van themabijeenkomst

Datum bijeenkomst: 

23 maart 2017

Dat muziek een grote rol speelt in ons dagelijks leven is alom bekend. En uit onderzoek blijkt ook nog eens dat muziek goed is voor ons brein. Wat kan muziek(therapie) betekenen voor mensen met dementie? We ontdekken het tijdens de themabijeenkomst ‘De kracht van muziek’, die het Deltaplan Dementie samen met lidorganisatie de Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie (NVvMT) organiseerde.

Zo’n 55 betrokkenen uit het dementieveld zijn te gast in het sfeervolle Theehuis van Vitalis WoonZorg Groep in Eindhoven. En om ons eerst zelf te laten ervaren wat muziek doet met onze hersenen, speelt Evelien Mescher (neurologisch muziektherapeut bij Vitalis) twee liedjes op haar gitaar. Bij het horen van ‘In ‘t kleine café aan de haven’ beginnen enkele aanwezigen mee te zingen, glimlachen ze naar degene die naast hen zit of tikken ze met hun voeten mee. Daaruit blijkt meteen dat muziek ons in beweging brengt, onze stemming beïnvloedt. Bij mensen met dementie helpt muziek bovendien om herinneringen op te halen en contact te maken met anderen. ‘Binnen de muziektherapie maken wij gebruik van dezelfde effecten om aan specifieke behandeldoelen te werken’, legt Evelien uit. ‘Denk hierbij aan het verminderen van onrust en het verbeteren van onder andere stemming en spraak. Zo zingen mensen, die door dementie niet meer goed kunnen praten, bij het horen van een bekend liedje vaak automatisch mee. Zij kunnen door de inzet van muziektherapie zelfs opnieuw leren spreken.’ Is alle muziek hiervoor dan geschikt? Evelien legt uit dat het meeste effect wordt bereikt als een muziektherapeut tijdens de behandeling zoveel mogelijk aansluit bij de lievelingsmuziek van degene met dementie.

Mathilde Akse (muziektherapeut bij Aafje thuiszorg huizen en zorghotels) vertelt meer over het project ‘Dementie en Muziektherapie’, dat wordt uitgevoerd door de NVvMT, de Ambitus Foundation en VitaValley in samenwerking met verschillende zorginstellingen in Nederland. Volgens Akse worden de mogelijkheden van muziektherapie momenteel nog onvoldoende benut. Allereerst is de innovatie op dit gebied erg versnipperd. Daarnaast worden dit soort interventies vaak niet in de thuissituatie toegepast. Het doel van deze studie is dat innovaties op het gebied van muziektherapie breed worden ingezet voor mensen met dementie, zowel thuis als in het verpleeghuis. Daarvoor zijn eerst alle muziektherapeutische interventies in kaart gebracht. Deze inventarisatie is vervolgens teruggebracht tot een lijst van acht interventies, die in een pilot bij een aantal zorgorganisaties in de praktijk worden gebracht. Onder andere het muziekkussen (een kussen met muziek waardoor je naar je favoriete muziek luistert terwijl je in slaap valt), het Vergeet-me-Nietjes koor (een koor voor mensen met dementie) en individuele muziektherapie maken deel uit van deze acht interventies. Na de pilot wordt geëvalueerd wat de succesfactoren en eventuele belemmeringen zijn voor de inzet van deze muzikale interventies.

Dr. Susan van Hooren is lector Vaktherapieën voor het lectoraat Kennisontwikkeling Vaktherapieën (KenVaK), een samenwerkingsverband van Zuyd Hogeschool, Hogeschool Utrecht, ArtEZ en Stenden Hogeschool. Ze is projectleider van het Memorabel-project ‘De juiste snaar met muziek’, dat de inzet van muziek(therapie) bij probleemgedrag verder onderzoekt. ‘Twee derde van de mensen met dementie vertoont probleemgedrag, zoals onrust, depressie of apathie. Dit is ook de meest voorkomende reden voor opname in een verpleeghuis.’ Psychosociale methoden, waaronder muziektherapie, hebben vaak de voorkeur boven medicijnen om dit probleemgedrag te beïnvloeden. ‘Er is een groot aantal producten op de markt om muziek in te zetten voor mensen met dementie, maar de effecten hiervan zijn nog onvoldoende onderzocht.’ In deze studie krijgen drie groepen van in totaal 175 mensen met dementie drie verschillende interventies aangeboden: drie keer per week individuele muziektherapie, drie keer per week muziek luisteren via een koptelefoon of drie keer per week een andere psychosociale interventie zonder de inzet van muziek. Vervolgens worden de effecten voorafgaand, tijdens en na de interventies in kaart gebracht. Ook dit onderzoek is gericht op het breder inzetten van muziektherapie voor mensen met dementie. En juist dat laatste is onderwerp van gesprek na de presentaties van vanmiddag: de aanwezigen hebben vooral veel vragen over hoe zij muziek(therapie) in de dagelijkse praktijk kunnen inzetten voor mensen met dementie. Want dat daar muziek in zit, dat is deze middag letterlijk en figuurlijk duidelijk geworden.

U kunt hier de presentaties van de bijeenkomst downloaden:

• Welkom bij het Deltaplan Dementie: Denijs Guijt, Deltaplan Dementie
• Luisteren naar wat ú beweegt; Evelien Mescher, Vitalis Behandelgroep
• Project dementie en muziektherapie; Mathilde Akse, NVmMT en Vita Valley
• De juiste snaar met muziek, Dr. Susan van Hooren, Zuyd Hogeschool