Gemeenten en het Deltaplan Dementie: hoe kunnen ze elkaar versterken?

Hoe kan het Deltaplan Dementie gemeenten ondersteunen en hoe kunnen gemeenten bijdragen aan het Deltaplan Dementie? Deze vragen stonden centraal tijdens de bijeenkomst ‘Uw gemeente en het Deltaplan Dementie’ op maandag 26 juni in de Raadzaal van het Stadhuis in Den Haag. Maar niet alleen zijn er vragen. De programma’s Dementiezorg voor elkaar en Samen dementievriendelijk die deze middag in het kader van het Deltaplan Dementie worden gepresenteerd bieden de gemeenten ondersteuning en concrete handvatten om zelf aan de slag te gaan.

Janny Bakker, wethouder van de gemeente Huizen en voorzitter van de commissie Gezondheid & Welzijn bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), leidt de middag. ‘Mensen met dementie moeten kunnen leven zoals zij dat graag willen. Laten we daar samen de schouders onder zetten. Ik hoop vanmiddag op mooie voorbeelden en inspiratie, waarmee we de zorg en ondersteuning bij dementie verder kunnen verbeteren. Want dat is nog steeds hard nodig’, aldus Janny. Volgens Marijke Vos, voorzitter van het Deltaplan Dementie, kunnen gemeenten hier een belangrijke rol in spelen. Bijvoorbeeld door, net als Amsterdam en Den Haag, lid te worden van het Deltaplan Dementie. ‘Onze kracht is dat de leden uit de volle breedte van de samenleving komen. Juist daarom zijn gemeenten een mooie versterking voor ons platform.’

Dementievriendelijke Haagse wijken

De gemeente Den Haag is lid van het Deltaplan Dementie. Karsten Klein, wethouder Stedelijke Economie, Zorg en Havens, vertelt dat dit een logisch gevolg is van het seniorvriendelijke beleid dat de gemeente voert. ‘Waar de laatste jaren landelijk op budgetten is gekort, hebben wij juist extra geïnvesteerd in ondersteuning thuis. Veel partijen in de stad doen mee, van betrokken Hagenaars en sportverenigingen tot cultureel ondernemers en buurtbewoners. Maar nu willen we een stap verder. Als wij betrokken Hagenaars kunnen motiveren actief te worden voor de ouderen in hun wijk, zouden we de mensen in de wijken dan ook nog kunnen enthousiasmeren om zich verantwoordelijk te voelen voor hun kwetsbare buren? Buren die zelf geen invulling meer kunnen geven aan hun dag, die de weg niet meer weten of die zich soms angstig of verloren voelen? En zouden we ook loketmedewerkers, trambestuurders en supermarktmedewerkers kunnen verleiden een beetje extra aandacht op te brengen voor deze groep?’ De ontmoetingscentra voor mensen met dementia en hun naasten, die al jaren in elk stadsdeel te vinden zijn, moeten de spil worden in de dementievriendelijke Haagse wijken. ‘Dit is een logische plek waar mantelzorgers of betrokken buren kunnen aankloppen en waar ouderen met geheugenproblemen worden geholpen met een zinvolle invulling van hun dag. Zo zorgen wij er samen voor dat kwetsbare ouderen meer gevoel van regie hebben, minder eenzaam zijn en waardig oud kunnen worden.’

Betere zorg voor mensen met dementie

Dementie legt ook een grote druk op de gezondheidszorg. ‘Er zijn in Nederland momenteel drie verschillende stelsels waarmee we zorg en ondersteuning moeten regelen: de Wmo, Zvw en de Wlz. Betere samenwerking tussen deze drie domeinen is erg belangrijk voor mensen met dementie en hun mantelzorgers.’ Aan het woord is prof. dr. Robbert Huijsman, programmaleider van ‘Dementiezorg voor elkaar’. Binnen dit programma werken vijf instituten aan de verbetering van de kwaliteit van leven van thuiswonende mensen met dementie. Dit gebeurt door de zorg en ondersteuning nog meer dan nu af te stemmen op hun persoonlijke leefwereld, over de grenzen van wonen, zorg en welzijn heen. Om zo dicht mogelijk bij de praktijk te blijven, kunnen samenwerkingsverbanden van professionals informatie, ondersteuning en advies krijgen om hier met elkaar aan te werken. Dat geldt ook voor gemeenten, dus maak daar gebruik van. ‘Een derde van de kwetsbare ouderen heeft dementie en daar moet u als gemeente iets mee. Dus breng partijen samen om snel te kunnen schakelen, in plaats van alles heen en weer te schuiven tussen de drie domeinen. Steeds meer mensen blijven langer thuis wonen, terwijl het meeste geld naar verpleeghuizen gaat. Bovendien zijn veel mantelzorgers van mensen met dementie overbelast, waardoor ze de zorg moeilijk kunnen volhouden. Uit onderzoek blijkt dat de casemanager dementie ervoor zorgt dat mantelzorgers op de been blijven. Maar juist de positie van deze casemanager staat onder druk.’ Het Actieplan Casemanagement, waar Huijsman ook projectleider van is, moet knelpunten oplossen en casemanagement waarborgen voor alle mensen met dementie.

Dementievriendelijke gemeente

Ook inwoners van de gemeente kunnen iets doen voor mensen met dementie. Maar ze weten vaak niet goed hoe. Het programma ‘Samen dementievriendelijk’ wil daar verandering in brengen. Om mensen te leren hoe zij in het dagelijks leven goed met dementie kunnen omgaan, zijn er verschillende trainingen ontwikkeld. Van een online basistraining voor iedereen tot specifieke trainingen voor gemeenteambtenaren, winkelmedewerkers en vrijwilligers. Inmiddels hebben 15.000 mensen een training gevolgd. Hoe kunnen gemeenten helpen om deze dementievriendelijke beweging een grotere impact te laten hebben in leven van mensen met dementie? In Rotterdam zorgde Michel van Elck, raadslid voor Leefbaar Rotterdam, ervoor dat alle 11.000 ambtenaren van de gemeente een training gaan volgen. ‘We willen de meest dementievriendelijke gemeente in Nederland worden’, zo verwoordt Van Elck de ambitie in Rotterdam. Ook in de gemeente Roermond is al veel ondernomen: van vrijwilligers die voorlichting geven over dementie tot gratis maaltijden waar mantelzorgers elkaar kunnen ontmoeten. Lei Janssens, projectleider in Roermond, vertelt de aanwezigen dat ze zich soms net een missionaris voelt. ‘Ik ken veel mensen in de gemeente en klop overal aan om te vertellen dat het belangrijk is om iets voor mensen met dementie te doen. Ook al is het maar iets kleins.’

Aan de slag

Na de presentaties in de Raadzaal is er de mogelijkheid om na te praten op de informatiemarkt, waar verschillende leden van het Deltaplan Dementie vertellen hoe zij zich inzetten voor mensen met dementie en hun naasten. De opgedane informatie, inspiratie en ideeën leggen een mooie basis om in eigen gemeenten de schouders onder het dementiebeleid te zetten.