ANBO, de invloedrijke seniorenorganisatie van Nederland, is lid van het Deltaplan Dementie. ‘Wij willen ouderen en hun familie helpen zo lang mogelijk zelfstandig te blijven leven. Beginnende dementie moet tijdig worden gesignaleerd en bij de zorg voor ouderen met dementie moet welbevinden en menswaardigheid voorop staan’, aldus Liane den Haan, directeur-bestuurder van ANBO.

We hebben in Nederland te maken met een ‘dubbele vergrijzing’: het aandeel ouderen in onze samenleving neemt steeds verder toe en ook worden mensen steeds ouder. Door deze toenemende vergrijzing wil de overheid bezuinigen en komen voorzieningen als zorg, pensioenen en uitkeringen behoorlijk onder druk te staan. ANBO komt op voor de belangen van de senioren in Nederland op het gebied van wonen, inkomen en gezondheid. ‘Namens onze achterban maken wij ons in politiek Den Haag, maar ook lokaal bij gemeenten, sterk voor een goed ouderenbeleid’, vertelt Den Haan. Dementie speelt daar een belangrijke rol in. Niet alleen omdat de ziekte steeds vaker voorkomt, maar ook omdat mensen met dementie steeds langer zelfstandig blijven wonen. Het risico daarvan is dat vooral mensen met beginnende dementie niet op tijd de juiste zorg en ondersteuning krijgen.

ANBO richt zich op het ondersteunen van familie van mensen met dementie door de inzet van sociaal netwerkers die bezoekjes brengen en ANBO consulenten voor de meer inhoudelijke adviezen. Heel dankbaar werk, volgens Den Haan. Om de vrijwilligers en consulenten hun werk zo goed mogelijk te laten doen, geeft ANBO ze handvatten over hoe te handelen bij mogelijke signalen van beginnende dementie. Ook krijgen ze voorlichting over het signaleren van ouderenmishandeling. Den Haan vindt dat elke vrijwilligersorganisatie eigenlijk zou moeten investeren in trainingen op het gebied van dementie. ‘Naast het goede werk wat ze doen, hebben vrijwilligers die bij ouderen over de vloer komen een signaleringsfunctie. Daarom is het belangrijk dat zij weten hoe ze dementie kunnen herkennen, dat ze alert zijn op die signalen en ook weten bij wie en op welke manier ze vermoedens bespreekbaar kunnen maken. Eén van onze vrijwilligers, die regelmatig een alleenstaande man thuis bezocht, merkte op dat de vaat zich opstapelde en dat het steeds viezer werd in huis. Hij bleek beginnende ziekte van Alzheimer te hebben. Dankzij haar oplettendheid kon de familie meteen actie ondernemen.’

Den Haan vertelt in haar werk geïnspireerd te zijn door hoe er in de Verenigde Staten wordt omgegaan met ouderen. ‘Amerikanen hebben veel respect voor de levenservaring en wijsheid van de ‘seniors’. In Nederland ben je bij wijze van spreken bijna afgeschreven als je met pensioen gaat. Ik vind dat onze senioren meer credits verdienen. Daarom zouden we de enorme inzet, levenservaring en wijsheid meer moeten verzilveren ten gunste van de samenleving. Dat is zoveel waard.’ Volgens Den Haan gaat het in de maatschappij bovendien niet om de tegenstelling tussen jong en oud, of arm en rijk. ‘Het gaat om een duurzame verbinding op het gebied van wonen, inkomen en gezondheid. Er moet veel meer over de domeinen heen worden gedacht, ook door gemeenten en ministeries.’ Hoewel Den Haan achter de transitie in de zorg staat, vindt ze wel dat er in de uitvoering steken zijn laten vallen. ‘Gemeenten mogen meer maatwerk leveren op de hoeveelheid zorg en ondersteuning die iemand krijgt. De persoonlijke en sociale omgeving speelt daarbij ook mee. Heeft iemand geen groot netwerk? Dan is het logisch dat hij of zij meer hulp krijgt. Ook moet in elke gemeente een vergelijkbaar aanbod van dagbesteding zijn. Je ziet dat kwetsbare groepen, waartoe ook mensen met dementie behoren, soms tussen de wal en het schip raken. Dat mag niet gebeuren: zorg en ondersteuning moet beschikbaar blijven voor de mensen die het ’t hardst nodig hebben.’

Den Haan weet waar ze het over heeft, want ze maakte dementie van dichtbij mee. ‘Mijn oom had dementie. In de periode dat hij dit zelf nog besefte was dat heel verdrietig. Je zag ook dat de mensen om hen heen moeite hadden om met de ziekte om te gaan. Ze wisten niet of ze hem moesten tegenspreken, of moesten meegaan in een verhaal als hij dat voor de zoveelste keer vertelde. Toen het ziektebesef er niet meer was, hebben we ook verschrikkelijk gelachen en mooie momenten meegemaakt. Bijvoorbeeld toen mijn oom ons vertelde hoeveel wij voor hem betekenden. Heel indrukwekkend. Mijn tante zei eens tegen me dat ze twee keer afscheid van hem heeft genomen: de eerste keer van de man die hij was en de tweede keer toen hij overleed. En de eerste keer was pijnlijker dan het echte afscheid’, aldus Den Haan. Voor haar is de urgentie om op te komen voor de belangen van ouderen met dementie en hun naasten dan ook vanzelfsprekend. Daarom is ANBO sinds mei van dit jaar lid van het Deltaplan Dementie. ‘Samen met de andere leden gaan we werken aan meer maatschappelijke bewustwording over dementie en een betere positie van mensen met dementie en hun mantelzorgers in de samenleving. Het Deltaplan Dementie bestaat uit een brede coalitie van leden uit alle lagen van de maatschappij. De verbinding die daardoor ontstaat beschouw ik als de grootste kracht van de coöperatie. Door gezamenlijk op te trekken, bijvoorbeeld in de lobby in Den Haag, kunnen we veel meer voor elkaar krijgen.’

---

interview met Ineke van der Wal, directeur Gezondheid en Welzijn en Marijke Span, kwartiermaker ProMemo van Windesheim

interview met Victor van Dijk, voorzitter van de Raad van Bestuur van Omring

interview met Ton Muurling, mede-oprichter van het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd

interview met Marcel Olde Rikkert, hoogleraar geriatrie Radboud Alzheimer Centrum Nijmegen

artikel n.a.v. ondertekening lidmaatschap door Patricia Can, adjunct directeur Pharos

interview met Henk Smid, directeur ZonMw

interview met John van Swieten, neuroloog en hoogleraar genetica

interview met Marijke Vos, voorzitter Deltaplan Dementie

interview met Erik-Jan Wilhelm, directeur Care Zorginkoop Zilveren Kruis (Achmea)

interview met Johan Lettink, TinZ

interview met Else Bos, PGGM

interview met Ruud Dirkse, directeur DAZ

interview met Jan Vuister, directeur Geriant

interview met Gea Broekema, directeur Alzheimer Nederland

interview met Pauline Meurs, oud-voorzitter Deltaplan Dementie

interview met Rien Nagel, lid raad van bestuur Rabobank