Themabijeenkomst Muziek en Dementie

Datum bijeenkomst: 

25 september 2019

Muziek is een waardevol element in ons dagelijks leven, ook voor mensen met dementie. Wat kunnen musici en muziektherapeuten voor mensen met dementie betekenen? We kwamen meer te weten en raakten geïnspireerd tijdens de themabijeenkomst ‘De kracht van muziek’, die het Deltaplan Dementie samen met lidorganisatie Centre of Expertise Healthy Ageing Hanzehogeschool Groningen organiseerde. 

Muziektherapeuten, verpleegkundigen, activiteitenbegeleiders, agogen, musici, kunstenaars, onderzoekers, orthopedagogen, studenten, mantelzorgers en andere betrokkenen zijn op woensdag 25 september te gast in het Prins Claus Conservatorium voor een themamiddag over muziek en dementie. 

“Dementie hoeft geen belemmering te zijn voor emotionele diepgang.” (…) “Er is altijd nog een ik, dat kan worden aangesproken, ook al kan dat misschien alleen gebeuren door muziek.” Oliver Sacks in Musicofilia (2007)

Het is de vijfde en (voorlopig) laatste bijeenkomst in de reeks Korreweg Dementievriendelijk Ervaringsmiddagen. Deze keer niet in buurtcentrum Floreshuis maar in het Prins Claus Conservatorium. Een middag met methodiek, persoonlijke verhalen en natuurlijk muziek! Jesim Saltik zingt een Turks liedje waarbij de net afgestudeerde muziektherapeute op lier wordt begeleid door Annemieke Raven. Jesim stelde een Turks liedboek samen voor mensen met dementie met een Turkse culturele achtergrond. Annemieke Raven werkt als muziektherapeut in een verpleeghuis in Lelystad. ‘Ik pak mijn lier en bezoek mensen aan het bed.’ Ze vertelt over de therapeutische inzet van een kussen met een ingebouwd mp3-spelertje. Mensen met stemmingsproblemen, slapeloosheid en nachtelijk dwalen worden er rustig van. Annemieke ontwikkelde tijdens haar master een interventie met het muziekkussen en geeft er nu les over. 

Persoonsgericht muziek maken

Embrace Nederland zet muziek in om kwetsbare mensen een gelukkiger leven te geven. Initiator en artistiek leider Philip Curtis heeft vier musici meegenomen om zijn zingende betoog kracht bij te zetten. ‘Goedemiddag allemaal’, verwelkomt de klassiek geschoolde tenor het publiek. Embrace NLD ontwikkelde de workshopserie Muziek en dementie. ‘Naast workshops met professionele musici geven we ook trainingen aan zorgmedewerkers die misschien alleen onder de douche durven te zingen of na vijf bier in een karaokebar’, aldus Philip Curtis. 
Deze manier van muziek maken noemt Karolien Dons (post-doc Kenniscentrum Kunst en Samenleving en docent PCC) persoonsgericht muziek maken. Karolien is gepromoveerd op ‘persoonsgericht musiceren vanuit het paradigma co-creatie’ en doet onderzoek met het lectoraat Lifelong Learning in Music van de Hanzehogeschool. Karolien noemt als voorbeeld van co-creatie het project Muziek in het Odensehuis. Geïnspireerd op gesprekken met bezoekers van het Odensehuis, het inloophuis voor mensen met beginnende dementie, schreven studenten van het PCC muziek en teksten. De voorstelling werd uitgevoerd in het Odensehuis, op festivals en in het PCC. 

Mozes
Activiteitenbegeleider Mozes ondervindt dagelijks de invloed van muziek op mensen waar hij voor zorgt in de Platein in Sneek. Mozes vertelt dat de bewoners zich door muziek beter op hun gemak voelen en beter functioneren. ‘Als je weet hoe je muziek kunt inzetten, maak je het niet alleen aangenamer voor de bewoners, maar ook makkelijker voor je zelf. Als je je bewust bent van je handelen kun je iets heel positiefs neerzetten.’ Om dit te verduidelijken heeft Mozes een gedicht geschreven ‘dat laat zien dat wij, als wij gaan zien en ontdekken wat er in de ander leeft, uiteindelijk contact zullen krijgen. En dan is er ook vertrouwen en plezier. En dat is belangrijk.’ 

Gedachten waar komen ze toch vandaan
Het zijn beelden die spreken
Maar ze spreken me niet altijd aan
Ik dacht aan een verlangen diep in mijn hart
Het komt steeds naar boven
Ik geloof dat iemand wil dat ik het niet vergat

De middag werd afgesloten door de vier sprekers en musici uit het plenaire programma. Deelnemers konden meer ervaren rondom het Muziekkussen, kennis opdoen van het Turkse Songbook en zich laten inspireren door Persoonsgericht muziek maken door Embrace en de ervaringsverhalen van het Care & Culture koor. 

Deze geslaagde bijeenkomst in de Week van de Dementie georganiseerd door het project Korrewegwijk Dementievriendelijk van de Hanzehogeschool Groningen gaf op een treffende manier weer hoezeer muziek voor mensen met dementie een emotionele en sociale plaats kan innemen. Laten we dat omarmen! 

Download hier de presentatie van het Deltaplan Dementie 
Download hier de presentatie van Yesim Saltik (Turkse Songbook) 

Download hier de presentatie van Annemieke Raven (inleiding muziektherapie)
& download de presentatie van Annemieke Raven over het Muziekkussen 
Download hier de presentatie van Karolien Dons (Persoonsgericht muziek maken) 

De middag werd georganiseerd door de Innovatiewerkplaats Kunsten, Zorg en Welzijn van de Hanzehogeschool Groningen in samenwerking met het Deltaplan Dementie. 

Tekst: Loes Vader

Foto’s: Renee Dijkema